Rastko: Laponija

GEOGRAFSKI POLOŽAJ

Laponija je oblast na severu Evrope. Prostire se kroz četiri države: Norvešku, Švedsku, Finsku i Rusiju. Laponiju naseljavaju Laponci (narod Sami), kojih ima oko osamdeset hiljada, a skoro svi žive u Norveškoj.

ISTORIJA

Istorija Sami naroda počinje pre oko 6000 godina. Oni su bili nomadsko pleme koje se bavilo ribolovom i lovom na irvase. Živeli su u kolibama – rasklopivim šatorima od životinjske kože. U IX veku Laponija postaje deo Norveške, a u XI veku je osvaja Rusija. Iako nemaju svoju državu, Laponci imaju Savet i Parlament.

TURIZAM

Najpoznatiji stanovnik Laponije je sigurno Deda Mraz, čija se kuća nalazi u Rovaniemiju u Finskoj, 800 km od Helsinkija. Ovo selo je tokom Drugog svetskog rata potpuno uništeno, da bi nakon rata bilo podignuto iz temelja. Dizajn sela je tom prilikom uradio poznati finski arhitekta Alvar Alto. Mapa ulica sela ima oblik irvasovih rogova. Tamo je sve od drveta i pečene zemlje. I Deda Mrazova kuća je od drveta, nalik indijanskom vigvamu, spolja uvek prekrivena snegom, a unutra topla i prijatna, s jelkom okićenom tokom cele godine.

Severno od arktičkog kruga, u Ledenoj zemlji, izgrađena su čitava sela od leda, a u ledene kapele i crkve turisti iz raznih zemalja dolaze da se venčaju. U selu Jukasjavri, u Švedskoj, na primer, svakog novembra počinje izgradnja „Ledenog hotela“ sa četiri zvezdice. Dolaskom proleća hotel se spušta u obližnju reku Torne.

ZANIMLJIVOSTI

U Laponiji i na Severnom polu noć traje šest meseci i počinje pred kraj godine. Tada dan ne sviće, već je stalno mrak. Kada je kod nas leto, tamo počinje dan i sunce sija neprestano, ali se sneg nikada ne topi. Zato Laponiju još zovu i „Zemlja ponoćnog sunca”.

Tokom vedrih noći, na otprilike 100 kilometara iznad tla, javlja se zelenožuta, ili ređe, crvenkasta svetlost, posledica sudara molekula vazduha i čestica iz svemira. Azijska legenda kaže da osobu koja ugleda polarnu svetlost očekuje dug i srećan život. U Finskoj polarnu svetlost zovu i „Lisičji rep“, jer po drevnoj priči Sami naroda, svetlost nastaje tako što lisica trčeći kroz sneg repom rasipa čestice leda po nebu.